Chrząstowice
Wieś Chrunstowitz wymienia po raz drugi akt fundacyjny opolskiego księcia piastowskiego Bolesława z roku 1295. Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od imienia Chansto, pana tych włości, gdyż dokument wspomina o jego polach: "de agris Chanstonis". Tak jak większość podopolskich osad, Chrząstowice położone są nad rzeką. Przepływa tędy Chrząstawa (Chronstauer Floßbach), Ptaszkówka i Jemielnica. Na pieczęci gminnej dawnych chrząstowickich sołtysów widnieje drzewo liściaste i siekiera. Urbarz z roku 1534 wymienia Chrząstowice jako jedną z 68 wsi należących do dworu opolskiego. Najstarszą część wsi stanowiło kilka drewnianych chałup wzdłuż prawego brzegu Chrząstawy wokół placu wiejskiego (miejsce, w którym stoi pomnik).
W Chrzanstowicze było 8 ludu: "Jacob Wludarz, Barteckh Passon, Gendrzey Były, Janitosch, Blazieckh Wrzist, Woyteckh Clenschni, Michel Passon, Woyteckh Wiziskh". Czynsz płacili oni na zamek w dniu św. Jerzego i św. Michała. Byli też zobowiązani do wykonywania żłobów i koryt dla świń i psów myśliwskich. Korytka wyrabiano z jednego pnia drzewa, podobnie jak łódki-dłubanki. Podobną techniką wykonane koryta stosuje się jeszcze dzisiaj przy świniobiciu do zaparzania i ściągania szczeciny. W 1618 roku żyło w Chrząstowicach 8 kmieci i 7 zagrodników.
W 1779 roku wsie Chrząstowice, Szczedrzyk i Daniec zostały zwolnione od obowiązków daniny wobec opolskiego pana i Kościoła. Kazano zamieszkałym tu rolnikom wozić furmankami wyłącznie rudę z Tarnowskich Gór do huty w Ozimku. W 1784 roku żyło tu 9 kmieci, 10 zagrodników, 11 chałupników; ogółem 299 mieszkańców. Młyn wodny wymienia się w roku 1723, a część wsi, gdzie stał, nazywana jest "Munek". Przed wojną stał nieopodal domek wypoczynkowy Wosnitzy - dzierżawcy terenów łownych i handlarza samochodów. Przejażdżka łódką po nieistniejącym już stawie kosztowała 50 fenigów, a "Munek" był najchętniej odwiedzanym przez okoliczną młodzież.
W 1830 roku zamieszkiwało w 60 domach 446 osób (5 ewangelików i 4 Żydów). Ewangelicy modlili się w kościele w Ozimku. Katolicy mieli swą świątynię w Opolu. Istniała szkoła katolicka z jednym nauczycielem dla Chrząstowic i Lędzin oraz palarnia, swoje warsztaty prowadziło we wsi 6 rzemieślników.
W 1865 roku w Chrząstowicach stała karczma Żyda Dawida Sterna i dwie kuźnie. Wieś liczyła 9 rolników, 10 ogrodników, 31 chałupników, 2 kowali, stała też leśniczówka. Do szkoły katolickiej chodziło wówczas 110 dzieci. W roku 1858, kiedy ruszyła kolej z Tarnowskich Gór do Opola, mieszkańcy Chrząstowic i okolicy chodzili oglądać pociąg, a gdy nadjeżdżał - szybko uciekali.
W latach 1896-97 w Chrząstowicach wybudowano kościół przewidziany na potrzeby tej miejscowości oraz Lędzin i Suchego Boru. Samodzielna parafia powstała tu w 1920 roku pw. Niepokalanego Poczęcia NMP.
Na przełomie wieków w Chrząstowicach działały aż trzy gospody. Ta przy dworcu kolejowym z dobudowaną po I wojnie światowej wielką salą i sceną, z występami ludowego teatru i ogrodem letnim dla gości z miasta Opola, cieszyła się największym powodzeniem. To tam odbywały się wszelkie festyny. Zaś na stawie, powstałym po wyrobisku bazaltu, mieszkańcy i letnicy pływali na łódkach.
W roku 1932 do nowo założonego klasztoru w Chrząstowicach wprowadziły się trzy siostry zakonne - służebniczki Najświętszej Marii Panny z Poręby k. Góry Św. Anny. Zajmowały się pomocą w kościele, opieką nad chorymi oraz prowadzeniem "Spielschuli", czyli przedszkola. Na klasztor obrano dawny budynek szkolny między rzeką a nieistniejącym już budynkiem celnym. Od końca lat 80-tych w odremontowanym budynku znów działa ochronka prowadzona przez siostry służebniczki NMP.
Przez obszar sołectwa przebiega ważna trasa kolejowa Opole - Fosowskie - Częstochowa - Warszawa oraz przepływają dwie rzeki: Jemielnica i Swornica. Chrząstowice posiadają sieć wodociągową, sieć telefoniczną, kanalizację sanitarną.
Obecnie sołectwo Chrząstowice jest siedzibą gminy. Poza urzędem gminy i Ośrodkiem Pomocy Społecznej mieści się tu wiele innych instytucji: m. in. bank, Urząd Pocztowy, Ośrodek Zdrowia, Gminna Biblioteka Publiczna, klub samorządowy, Ochotnicza Straż Pożarna. Funkcjonuje tu również Publiczna Szkoła Podstawowa i przedszkole. W Chrząstowicach funkcjonuje wiele małych firm usługowo - produkcyjnych, w tradycyjnych dla naszej gminy branżach jak stolarstwo i kowalstwo. W ostatnich latach szczególnie rozwinęły się tu małe i średnie przedsiębiorstwa, wśród nich salon samochodowy, stacja benzynowa, zakłady naprawy samochodów, zakłady budowlane, fryzjerskie a także piekarnia, placówki gastronomiczne i handlowe. W ostatnich latach powstały prywatne korty tenisowe wraz z zapleczem rekreacyjnym i gastronomicznym oraz bazą noclegową.
Miejscowość Chrząstowice to również przykład wzorcowego współżycia i współdziałania w ramach społeczności lokalnej. Prace społeczne rozpoczęto w 1995 roku przy odrestaurowaniu i zagospodarowaniu cmentarza komunalnego. Z inicjatywy mieszkańców stanął tam pomnik ku czci poległych w I i II wojnie światowej. Wykonano nowy krzyż, urządzono piękną zieleń i wykonano brukowe chodniki, odrestaurowano starą kaplicę oraz przedwojenne ogrodzenia z czerwonej cegły, wykonano również kanalizację wzdłuż cmentarza, tworząc w miejscu zlikwidowanych rowów parking dla samochodów i rowerów. Następnym zadaniem, jakie mieszkańcy wykonali to prace przy budynku, w którym mieściła się świetlica wiejska i remiza OSP. Wykonano tam wewnętrzne toalety oraz wyłożono kostką plac przed wejściem. Sołectwo Chrząstowice, jako pierwsze w gminie przystąpiło w 2001 r. do Programu "Odnowy Wsi". Wizja Odnowy Wsi Chrząstowic brzmi: "Aby wieś była wsią, a miasto miastem, ale na równym poziomie". Pierwszym wyzwaniem była budowa parkingu - pełniącego jeszcze funkcję miejsca wiejskich spotkań usytuowanego przy Klubie Samorządowym w Chrząstowicach. Prace rozpoczęto w kwietniu, a zakończono w lipcu 2001 roku. Mieszkańcy w ramach szeroko pojętego czynu społecznego zaangażowali własne zasoby pracy żywej, czas, energię i sprzęt, dzięki czemu zaoszczędzono 70% środków finansowych, które musiałyby zostać wydatkowane, gdyby zadanie to zostało zlecone. Realizacja zyskała uznanie na forum regionalnym w postaci II nagrody w konkursie "Piękna Wieś Opolska 2001" w kategorii na "Najlepszy Projekt Odnowy Wsi". Również w 2001 r. w ramach przedmiotowego konkursu w kategorii "Piękna Wieś Opolska" miejscowość Chrząstowice otrzymała wyróżnienie.
Kolejnym zadaniem była budowa placu zabaw dla dzieci i młodzieży o wymownej nazwie "Dziecięcy Raj". Realizacją tego projektu zajęła się grupa Liderów "Odnowy Wsi", która w czynie społecznym nadzorowała wykonywane prace oraz zachęciła miejscową młodzież do prac wstępnych i wykończeniowych. Dzięki dotacji z "Programu małych grantów na rzecz realizacji Programu Odnowy Wsi" zakupiono sprzęt zabawowy. Zakończenie prac miało miejsce w III kwartale 2002 r. Uroczyste otwarcie nastąpiło w Dniu Dziecka - 1 czerwca 2002 r.
W Chrząstowicach działa Stowarzyszenie „Przyszłość Chrząstowic", Koło Mniejszości Niemieckiej oraz drużyna sportowa 1. FC Chronstau-Chrząstowice a także Klub Sportowy "Zryw". Organizacje te współpracują ze sobą przy organizacji festynów, dożynek oraz wodzenia niedźwiedzia.
Będąc w Chrząstowicach warto odwiedzić gotycki kościół Niepokalanego Poczęcia NMP. Zachęcamy też do aktywnego wypoczynku na kortach tenisowych i basenie. W 2013 roku została oddana do użytku ogólnodostępna hala sportowa przy szkole podstawowej.
Plan Odnowy Miejscowości Chrząstowice: www.chrzastowice.bip.net.pl/?a=1934
Statut sołectwa Chrząstowice: https://chrzastowice.bip.net.pl/?a=1062
Galeria zdjęć z sołectwa
