Dębie
Dębie to najstarsza wieś w gminie Chrząstowice. Powstała wkrótce po przejęciu chrześcijaństwa przez plemię Opolan. W Dobre Dambe (Rychenwald) już podobno w 1070 roku stał drewniany kościół. Przechowywano w nim jeszcze przez długi czas starą deskę, na której wyryta była powyższa data. Najstarsza pieczęć kościelna parafii Dębie zawiera ją jako datę powstania kościoła. W akcie założycielskim parafii raszowskiej z roku 1297 wspomniano, iż "także w Dobre Dambe" oddał pan Adam de Thulcz 2 hufy ziemi na potrzeby kościoła. Legenda powiada, iż w tym miejscu Najświętsza Maria Panna uratowała chłopa grzęznącego w bagnie. Dębie przez stulecia było jednym z najważniejszych miejsc kultu maryjnego i pątnictwa na Ziemi Opolskiej. W 1618 roku dzięki ofiarności mieszkańców i pielgrzymów zbudowano w Dębiu kościół murowany z okolicznego surowca: bazaltu i kamieni polnych. Spustoszenia dokonane przez Szwedów oraz prawie całkowite wymarcie mieszkańców doprowadziły do utraty przez Dębie praw parafii i od tego czasu mieszkańcy Dębia znowu należeli do parafii w Raszowej. Dopiero od roku 1867 parafia dębska zaczęła żyć na nowo. Dumą kościoła był cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a po drugiej stronie Jezusa Chrystusa, namalowany na metalowej blasze, a znaleziony przed wiekami na dębie. Podczas wielkiego pożaru w 1906 roku obraz spłonął razem z całym kościołem, ale uratowała się 400-letnia figurka z lipowego drewna przedstawiająca Matkę Boską z Dzieciątkiem. Obecny kościół zbudowano po jego pożarze w latach 1909-10 w stylu neobarokowym. Od wieków czci się w nim kult NMP i św. Rocha. W sierpniu 2010 roku Kościół pw. Narodzenia NMP obchodził 100-lecie swego istnienia. Z tej okazji odbyło się wiele uroczystości kościelnych oraz okolicznościowy festyn jubileuszowy, na którym parafianie z Dębia, Dąbrowic i Falmirowic wraz z licznymi gośćmi bawili się przez trzy dni.
Pieczęć wioski z czasów pruskich miała w środku symbol drzewa dębowego. Po raz pierwszy Dębie zostało wymienione w dokumentach w tym samym czasie co Chrząstowice, w roku 1295 jako Dobre Dambe. Trzy lata później Bolesław I przekazał namiestnikowi książęcemu Jeremiasowi w dziedziczne władanie wioskę Rychenwald z 30 hufami frankońskimi ziemi, rzeką Błonicą (Blottnitz), 4 hufami czarnego lasu, pasieką pszczelarską, dodając 1,5 wolnej hufy kościołowi. Prawdopodobnie jest to data założenia wsi na prawie niemieckim. Później w dokumentach księcia Władysława II używana jest nazwa Richtinwalde, zaś za księcia Bolesława IV wymienia się ją jako Reichenwald w okręgu opolskim. W roku 1655 wprowadzono do użytku Dobradnik.
W polach między Dębiem a Dębska Kuźnią, na „Kamionce", znajdują się pokłady eksploatowanego dawniej bazaltu, a także kamienia węgielnego, którego ze względu na niską wartość opałową nie opłacało się nigdy wydobywać. Kamionka to dziś ciekawe miejsce dla turystów ceniących naturę – powstały tam trasy dydaktyczno-przyrodnicze z opisanymi występujących tam gatunkami roślin.
Przed wojną sołtysem w Dębiu był zawsze młynarz. W 1534 roku Dębie zamieszkiwało ośmioro ludzi, była to tzw. wieś kameralna. W 1566 roku w Dębiu żyło 11 ludzi, gospodarujących na 13 hubach ziemi (1 huba = 30 mórg). W dniu św. Michała mieszkańcy zobligowani byli płacić czynsz na zamek w postaci 28 talarów i 32 groszy, kur 25,5 kopów jaj, 15 wozów żelaza i 4 korce owsa. Sebastian Passo w Dębiu miał 100 gniazd pszczelich i płacił za każde 3 fenigi czynszu.
O bartnictwie wspomina się tu już w 1297 roku. Dębscy pszczelarze zaopatrywali w miód i wosk dwór książęcy w Opolu i okoliczne kościoły. Na pamiątkę po pszczelnictwie pozostała tu nazwa lasu i pól "Pasieka", które leżą po lewej stronie drogi prowadzącej z Dębia do Raszowej.
Dębie to także teren o bogatych tradycjach hutniczych. Pierwsza wzmianka o kuźni pochodzi z 1531 roku. Dowiadujemy się z niej, że niedaleko Dąbia znajdowało się osiedle hutnicze. Łąki i pola pomiędzy Dębiem i Dębską Kuźnią nazywają się do dnia dzisiejszego "Kowołlowe".
W 1718 roku we wsi zamieszkiwało 10 kmieci i 5 zagrodników, w tym 3 nowo osadzonych. W 1783 roku Dębie liczyło 249 mieszkańców (w tym 9 ewangelików), 52 domy mieszkalne i jeden młyn. W Dębiu był również kamieniołom (Steinbruch) i królewskie nadleśnictwo.
Pożary i inne klęski nie omijały Dębia. W 1903 roku spadło dużo śniegu, który powalił i połamał tu tysiące drzew. Nagła odwilż była zaś przyczyną wielkiej powodzi. Kolonię w Dębiu zalała woda. Piekarze roznosili chleb i podawali go na długich żerdziach ludziom uwięzionym w ich drewnianych chatkach. Dziś, tak jak przed wiekami, malowniczo położone na wzgórzu Dębie, na zachód spada w niską równinę w kierunku koryta rzeki Sucha.
Dębie jest wioską rolniczą i liczy 476 mieszkańców, którzy utrzymują się z roli, działalności gospodarczej i usługowej.
Chlubą wsi jest nowoczesna szkoła, która od lat stawia na wysokim miejscu, oprócz wiedzy ogólnej, także zajęcia plastyczne, muzyczne i sportowe. Przy szkole funkcjonuje również przedszkole, ogólnodostępny plac zabaw oraz boisko wielofunkcyjne.
W 2002 roku sołectwo Dębie przystąpiło do Programu "Odnowy Wsi" z hasłem "Wieś czynu, rozrywki i wypoczynku". Projekt skupia się na ochronie krajobrazu i obiektów zabytkowych, podtrzymywaniu miejscowej tradycji i integracji społecznej. Mieszkańcy odrestaurowali i rozbudowali Klub Wiejski i Remizę Strażacką. Projekt zgłoszono do konkursu "Piękna Wieś Opolska - 2003" w kategorii "Najlepszy Projekt Odnowy Wsi", a uzyskane II miejsce stało się sukcesem całej lokalnej społeczności.
W 2003 r. Gmina Chrząstowice dokonała zakupu nieruchomości, zwanej "Molkownią", przyległej do remizy OSP, którą to nieruchomość błyskawicznie zaadaptowano na potrzeby zaplecza socjalnego. Obecnie mieści się tam świetlica dla młodzieży wyremontowana dzięki zaangażowaniu strażaków z miejscowej OSP.
W 2004 r. sołectwo Dębie uzyskało III miejsce w konkursie na "Najpiękniejszą Wieś Opolską".
Na terenie wsi działa wiele organizacji, jak Ochotnicza Straż Pożarna, Koło DFK czy Parafialny Zespół Caritas, które wspólnie z Radą Sołecką organizują wiele imprez., a są to m.in.: wodzenie niedźwiedzia, Dzień Chorego, Festyn Letni, dożynki, obchody Dnia św. Marcina czy wigilia dla seniorów. Co roku w kwietniu Dębie jest gospodarzem Ogólnopolskiego Wyścigu Kolarskiego o Puchar Wójta Gminy Chrząstowice.
Plan Odnowy Miejscowości Dębie: www.chrzastowice.bip.net.pl/?a=1937
Statut sołectwa Dębie: https://chrzastowice.bip.net.pl/?a=1065
Galeria zdjęć z sołectwa
